Türkiye’de yılda ortalama 140 bin kişi felç geçiriyor. Felç geçiren şahısların gecikmeden fizik tedaviye başlaması gerektiğini aktaran Hekim Takvimi uzmanı Fizyoterapist Ömer Sayma, felç hakkında bilinmesi gerekenleri anlatıyor.
Beynimiz, bedenimizin öbür kısımlarıyla irtibat halinde olan nöron dediğimiz beyin hücrelerinden oluşuyor. Bu hücreler işlevlerini yerine getirebilmek için oksijene ve kan yoluyla beslenmeye muhtaçlık duyuyorlar. Beynimize oksijeni ve gereksinimi olan besinleri taşıyan damarlarda kan akışı azaldığında yahut kesintiye uğradığında beyin hasarı gelişiyor ve bu durum felç olarak tanımlanıyor.Tıbbi açıdan iskemik ve hemorajik olmak üzere iki farklı felç çeşidi olduğunu söyleyen DoktorTakvimi uzmanlarından Fizyoterapist Ömer Sayma, araştırmalara nazaran her 10 felçten 8’i iskemik felç, geriye kalanının ise hemorajik felç olduğuna dikkat çekiyor. Fzt. Sayma, bu felç çeşitlerini söyle açıklıyor: “İskemik felç, damarların daralmasına neden olan ve kan akışını durma derecesine getiren plak yapılarından kaynaklanıyor. Bu felç çeşidinde tıkanıklık, muhakkak bir vakit sonra giderildiği için süreksiz felç olarak tanımlanıyor. Şayet giderilmezse de mevtle ya da büyük mahzur durumlarına sebep olabiliyor. Hemorajik felç ise beyne giden damarlardaki kanama sonucu oluşuyor. Kan ile dolan kısımda şişkinlik ve baskı sonucu hücre mevti gerçekleşiyor. Bu kanamaya travmalar, kazalar ve yüksek tansiyonun damarı yırtıp doku içine sızması da sebep olabiliyor. Bu felç çeşidi daha ender görülse de ölümcül olabiliyor.”
Çevrenizdeki insanların söylediğini anlayamamak, felç belirtisi olabilir
Felcin erkeklerde daha çok görüldüğünü, kişinin birinci derecede akrabalarında felç görülmüşse risk taşıyabileceğinin altını çizen Fzt. Sayma, felç olaylarının neredeyse yarısının, damarları zedeleyen, tıkanmasına ve patlamasına yol açan yüksek kan basıncı nedeniyle oluştuğunu söylüyor. Fzt. Sayma, sistemsiz kalp atışı, şeker hastalığı (diyabet), yüksek kolesterol sigara ve alkol kullanımı ve çok hareketsiz hayatın felce neden olan faktörlerin başında geldiğini belirtiyor.
Felç ansızın geliştiği için belirtilerin evvelden görülüp tedbir alınmasının kelam konusu olmadığını söyleyen Fzt. Sayma, “Bir anda gerçekleşen kafa karışıklığı ve etrafınızdakilerin ne dediğini anlayamama, her iki gözde veya birinde beliren bulanık görme kaybı, konuşma bozukluğu, bir omzu hareket ettirememe, yüzün bir bölgesinde aniden oluşan çökme, dudak düşmesi, göz kapağını kapatamama ve his kaybı felç belirtisi olarak sıralanabilir” diyor. Felç riskini azaltmak için sistemli hekim denetimlerinin yanında beslenme alışkanlıklarına dikkat edilmesi gerektiğini belirten Fzt. Sayma, tansiyon ilaçlarının kendi başına bırakılmaması, gerilim denetiminin öğrenilmesi, ağır olmayan sistemli idmanların ve sıhhat hayat sürmenin çok kıymetli olduğunu da aktarıyor.
Felç geçiren hasta vakit kaybetmeden fizik tedaviye başlatılmalı
Yaşanılan rahatsızlığın felç olup olmadığını ve hangi bölgedeki sıhhat meselesinden kaynaklandığını anlamak için uzman bir tabiple görüşülmesi gerektiğini belirten Fzt. Sayma, belirtiler görüldüğü anda en yakın sıhhat kuruluşuna gidilmesi konusunda uyarıyor. İskemik felcin kan pıhtılarının damarları tıkaması sonucu görüldüğünden pıhtı giderici ilaçla; hemorajik felcin ise teşhise nazaran ameliyat ile tedavi edilebileceğini anlatan Fzt. Sayma, MR, anjiyografi, kan ve idrar testleriyle beyinde gerçekleşen hasarların rahatlıkla tespit edilebildiğine dikkat çekiyor.
Eğer hasta uygun şartlarda ise en erken süreçte fizik tedaviye başlanmasının çok değerli olduğunu belirten Fzt. Sayma, tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken noktaları şu biçimde açıklıyor: “Hastada yatmaya bağlı olarak yatak yaraları gelişebilir, bu enfeksiyona neden olur. Bunların olmaması için çarşaf altına serilen havalı yataklar, istirahat splintleri, pak çarşaf ve yatak örtüsü çok değerlidir. Hastalar sonda kullanabilir, sondanın enfeksiyon üretmemesi için bakımı ve paklığı nizamlı olarak yapılmalıdır. Hasta şuurlu ise yapamadığı hareketler belirlenmeli, hastaya yatak içi idmanlar ile dönüşler, hastayı yormayacak halde sık aralıklarla yaptırılmalıdır. Hastanın yatak içinden oturma konumuna yavaş yavaş getirilmesi, beden istikrarının tekrar kazanması sağlanmalıdır. Sonrasında yatak kenarında ayakta durma, istikrar idmanları, tartı aktarmaları çalıştırılmalıdır. Bu basamakları da geçen hastaya yürüme idmanları başlatılmalıdır. Felç tedavisinde birinci vakitlerde kazanım daha yüksektir, vakit geçtikçe kazanım yavaşlamaktadır. O yüzden tembelliğe yakalanmamalı, uğraş ruhu her vakit yüksek olmalıdır! Felç, tedavisi olan ancak tedavisi epey uzun süren bir rahatsızlıktır. Bu yüzden sabırlı olmalı, motivasyonu kaybetmemeli, istikrarlı ve inançlı biçimde ilerlenmelidir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
